Produkcja śliny jest bardzo ważna dla prawidłowego przebiegu procesu trawienia u krów mlecznych. Krowa powinna wytwarzać dziennie od 98 do 190 litrów śliny. Jony węglanowe HCO3- i fosforanowe (HPO4-2), które występują w ślinie, są bardzo silnymi buforami, nawet przy wysokim pH. Dlatego właściwe ustalenie ilości i długości włókna, która będzie zachęcać krowy do przeżuwania, jest niezbędnym czynnikiem do utrzymania prawidłowego pH żwacza.
Według badań, zmniejszona wielkość cząstek paszy skraca czas przeżuwania i powoduje tendencję do obniżania pH żwacza. Kiedy krowy spędzają mniej czasu na przeżuwaniu, wytwarzają mniej śliny, która jest potrzebna do buforowania żwacza. Podanie w takiej sytuacji niewielkiej ilości długiego siana lub bel może poprawić średni rozmiar cząstek. Dla porównania, gdy cząstki paszy są zbyt długie, zwierzęta chętniej sortują i ostatecznie spożywana dieta znacznie różni się od pierwotnie opracowanej.
Zalecane spożycia włókna
Włókno neutralno-detergentowe NDF (ang. Neutral detergent fieber) pozwala określić objętość i dawkowanie paszy. Odpowiednie spożycie NDF przez krowę mleczną jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania żwacza, produkcji i zdrowia. Sugerowane zakresy całkowitego NDF wynoszą co najmniej 1,10% do 1,20% masy ciała.
Penn State Particle Separator (PSPS), czyli tak zwane sita pensylwańskie, to narzędzie do ilościowego określania wielkości cząstek w paszy lub w TMR.
Pierwsza wersja sit została wprowadzona na rynek w 1996 roku. Obecna wersja sit z 2013 roku zawiera 3 separatory (o średnicy oczek 19mm, 8mm i 4mm) oraz dolną tacę. Górne sito (19mm) to rozmiar, przy którym cząstki paszy uważa się za fizycznie skuteczne dla krów mlecznych. Sito o średnicy 8mm zbiera głównie cząstki paszy, które zostaną szybciej rozdrobnione przy rzadszym przeżuwaniu pokarmu. Na sicie o średnicy 4mm zbierają się małe kawałki paszy, które często, ale niekoniecznie, zawierają dużo błonnika. Cząstki te można łatwo rozbić przy minimalnym przeżuwaniu lub w wyniku szybkiego działania drobnoustrojów. Zazwyczaj uwodnią się dość szybko i nie zostaną uwięzione we frakcji włóknistej przez zbyt długi czas. W obu przypadkach cząstki te będą miały niewielki, jednak znaczący wpływ na buforowanie żwacza.
Sito pensylwańskie ma na celu umożliwienie oszacowania fizycznie efektywnego włókna (peNDF).
Ilość peNDF (fizycznie efektywnego włókna) można oszacować poprzez dodanie ilości paszy na trzech górnych sitach (wszystkie ≥4 mm) i pomnożenie przez zawartość NDF w paszy. Jest to jednak tylko wartość szacunkowa, ponieważ zawartość NDF i strawność każdej frakcji nie są znane. Ponadto pewna część zawartości najmniejszego sita będzie prawdopodobnie zawierać zboże lub szybko trawione węglowodany. Co więcej, sam peNDF nie gwarantuje, że dieta jest dobrze zbilansowana i że pH żwacza będzie prawidłowe, ponieważ w badaniach wykazano, że poziom skrobi lub całkowitych węglowodanów w diecie znacząco wpływa na pH żwacza u wyskoprodukcyjnych krów z dużym spożyciem suchej masy.
Osiągnięcie odpowiedniej wielkości cząsteczek wymaga stosowania się do zalecanych wytycznych dotyczących pasz i TMR.
Według zaleceń, prawidłowe wartości frakcji mieszanki TMR na poszczególnych sitach wynoszą:
– Sito 19mm – 5%,
– sito 8mm – 40%,
– sito 4mm – 20%,
– taca – 35%.
W idealnym przypadku na górnym sicie powinno pozostać nie więcej niż 8% materiału. Wytyczne dotyczące TMR dla wysokoprodukcyjnych krów mlecznych to 2-8% cząstek na górnym sicie, 30-50% na środkowym, 10-20% na sicie 4mm i nie więcej niż 30-40% na tacy.
60-70% TMR należy klasyfikować jako fizycznie skuteczne.
Zawartość wilgoci może mieć niewielki wpływ na właściwości przesiewania. Bardzo mokre próbki (mniej niż 45% suchej masy) mogą nie zostać dokładnie rozdzielone.
Autor: Kinga Piotrowska
