Niebieski Ład – Nowa unijna strategia wodna na rzecz zrównoważonego rozwoju

W obliczu rosnących wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi, Europejski Komitet Społeczno-Ekonomiczny (EESC) koncentruje swoje działania na opracowaniu unijnej strategii wodnej, znanej jako Blue Deal (Niebieski Ład). Ta inicjatywa, będąca odpowiedzią na narastające problemy z dostępem do wody w Europie, ma na celu stworzenie systemu zarządzania zasobami wodnymi, który będzie równoważył potrzeby Starego Kontynentu. Niebieski Ład, podobny w założeniach do Green Deal (Zielonego Ładu), realizowany jest pod hasłem „Call for Blue Deal”.

Blue Deal, będący odpowiednikiem Green Deal (Zielonego Ładu), jest strategią skoncentrowaną na takich kwestiach, jak walka z ubóstwem wodnym, zrównoważona infrastruktura wodna, efektywne wykorzystanie wody oraz integracja wodochłonnych gałęzi przemysłu z zasadami zrównoważonego rozwoju. Jak podkreśla Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, inicjatywa ta stwarza Polsce możliwości pozyskania środków finansowych na realizację projektów związanych z gospodarką wodną.

Kluczowe zagadnienia

Inicjatywa Blue Deal koncentruje się na kilku kluczowych obszarach, takich jak zrównoważona gospodarka wodna, kryzys klimatyczny, oraz rozwój technologii wodooszczędnych. Strategia ta podkreśla również znaczenie efektywnego zużywania wody. Zgodnie z informacjami Ministerstwa, Polska ma szansę na znaczące wsparcie finansowe w ramach tej strategii, co umożliwi realizację ambitnych celów, takich jak ochrona zasobów czystej wody czy sprawiedliwa transformacja w zakresie gospodarki wodnej.

Zasady przewodnie Blue Deal

26 października 2023 r., odbyła się ważna debata na sesji plenarnej EESC, podczas której omawiano przyszłość polityki wodnej w UE. Podczas tej debaty przyjęto 15 zasad przewodnich, które mają kształtować przyszłą politykę wodną oraz 21 konkretnych propozycji zmian w obowiązujących aktach prawnych. Zasady te obejmują między innymi dostosowanie polityki wodnej do innych polityk UE, ochronę ekosystemów wodnych, walkę z ubóstwem wodnym, zrównoważone usługi wodne, oraz rozwój technologii oszczędzających wodę.

Zasada 1: Nowa europejska polityka wodna musi być dostosowana do wszystkich innych polityk UE, tak jak miało to miejsce w przypadku Zielonego Ładu UE. Polityka i działania w ramach Niebieskiego Ładu muszą opierać się na aktualnych, dokładnych, przejrzystych, porównywalnych, łatwo dostępnych i wiarygodnych danych dotyczących wody.

Zasada 2: Przywrócenie i ochrona ekosystemów, terenów podmokłych i różnorodności biologicznej powinny stanowić zasadniczą część Niebieskiego Ładu.

Zasada 3: Unia Europejska musi przyjąć podejście do wody oparte na prawach człowieka i walczyć z ubóstwem wodnym, zgodnie z zasadą 20 Europejskiego filaru praw socjalnych. Prawo do zdrowego środowiska powinno również zostać uznane za podstawowe prawo człowieka.

Zasada 4: Usługi wodne, sanitarne i higieniczne muszą być zrównoważone, sprawiedliwe, wysokiej jakości i przystępne cenowo dla wszystkich. W przypadku kryzysu wodnego obywatele i ich podstawowe potrzeby muszą mieć pierwszeństwo.

Zasada 5: Wszyscy użytkownicy wody powinni być zachęcani do przyjmowania rozwiązań i praktyk wspierających zrównoważone wykorzystanie i jej zużycie.

Zasada 6: UE musi wspierać rozwój technologii umożliwiających oszczędne gospodarowanie wodą, recykling i redukcję zanieczyszczeń, a także ich stopniowe wdrażanie w rolnictwie, przemyśle i gospodarstwach domowych.

Zasada 7: Straty wody spowodowane przeciekami w sieciach i marnotrawstwem wody przez rolnictwo, przemysł, gospodarstwa domowe i wszystkich innych użytkowników muszą zostać znacznie ograniczone.

Zasada 8: Rolnictwo jest zarówno główną przyczyną, jak i ofiarą niedoboru wody. UE musi zapewnić, poprzez strategiczny plan, dostęp do wody o wystarczającej jakości i zrównoważone zarządzanie nią w rolnictwie, aby umożliwić odpowiednią i zrównoważoną produkcję żywności w UE.

Zasada 9: Biorąc pod uwagę związek między energią, wodą i surowcami krytycznymi, woda powinna być postrzegana jako podstawowy element strategii przemysłowej UE.

Zasada 10: Potrzebne jest sektorowe podejście przemysłowe, ponieważ różne gałęzie przemysłu mają różne potrzeby i możliwości w zakresie oszczędnego gospodarowania wodą. Zasada nieszkodzenia musi być połączona z prawem działalności gospodarczej do korzystania z wody.

Zasada 11: Należy zapewnić dostępność wykwalifikowanych i wyspecjalizowanych pracowników oraz zachować konkurencyjność europejskich przedsiębiorstw.

Zasada 12: Kompleksowej polityce wodnej UE musi towarzyszyć równie ambitny plan finansowy. Ceny wody, koszty i podatki muszą być sprawiedliwe i przejrzyste, a ceny oparte na zasadzie pełnego zwrotu kosztów.

Zasada 13: UE powinna zwiększyć swoje wysiłki w zakresie niebieskiej dyplomacji, a woda powinna zostać włączona do polityki zagranicznej i stosunków zewnętrznych UE, w tym polityki sąsiedztwa, handlu i rozwoju. Jednym z głównych celów strategicznych niebieskiej dyplomacji powinno być ulepszenie ram traktatowych ONZ we wszystkich kwestiach związanych z wodą i szybkie wdrożenie umów międzynarodowych.

Zasada 14: Konieczne jest opracowanie międzynarodowych polityk promujących oszczędne i wydajne wykorzystanie wody we wszystkich sektorach gospodarki i społeczeństwa, w celu zmniejszenia zanieczyszczenia wód gruntowych i powierzchniowych, a także przywrócenia zanieczyszczonych wód.

Zasada 15: Niebieski Ład UE wymaga odpowiedniego zarządzania zasobami wodnymi.

Niebieski Ład jest kluczową inicjatywą, która może przyczynić się do lepszego zarządzania zasobami wodnymi w Europie. Polska, jako członek UE, ma szansę na korzystanie z tej strategii, co może przynieść znaczące korzyści zarówno dla gospodarki, jak i środowiska. W kontekście zmieniającego się klimatu i rosnących wyzwań środowiskowych, Niebieski Ład może być istotnym krokiem na drodze do zrównoważonego rozwoju i ochrony zasobów naturalnych.

Zobacz także:ZPPM Apeluje o rozwiązanie kryzysu na granicy polsko-ukraińskiej