21 listopada 2024 roku Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Czesław Siekierski, w oficjalnym piśmie szczegółowo przedstawił stanowisko Polski wobec negocjowanej umowy handlowej między Unią Europejską a krajami Mercosur (Argentyna, Brazylia, Paragwaj i Urugwaj). Dokument wskazuje zarówno potencjalne korzyści, jak i zagrożenia wynikające z proponowanych zapisów umowy, szczególnie dla polskiego sektora rolnego.
Zakres negocjacji i główne postanowienia umowy
Negocjacje UE-Mercosur
Negocjacje części handlowej umowy UE-Mercosur zakończyły się w 2019 roku, a obecnie prowadzone rozmowy dotyczą aspektów zrównoważonego rozwoju, ochrony klimatu i przeciwdziałania wylesianiu. Ministerstwo wskazuje, że propozycje KE częściowo uwzględniają wcześniejsze postulaty Polski, ale nie gwarantują pełnej ochrony interesów polskiego rolnictwa.
Kluczowe elementy umowy
Umowa UE-Mercosur obejmuje szeroki zakres zobowiązań:
- Liberalizacja ceł w handlu towarami, w tym produktami rolnymi,
- Współpraca weterynaryjna i fitosanitarna,
- Ochrona oznaczeń geograficznych,
- Liberalizacja handlu usługami i dostęp do zamówień publicznych.
W obszarze rolnictwa negocjacje przewidują wzajemną liberalizację handlu poprzez redukcję ceł lub wprowadzenie kontyngentów taryfowych (TRQ). Oznacza to, że import wybranych produktów rolnych z krajów Mercosur do UE będzie zwolniony z ceł lub objęty ich częściową redukcją w ramach określonych limitów.
Zagrożenia dla polskiego rolnictwa
Preferencje dla Mercosur
Ministerstwo szczegółowo opisuje proponowane warunki, które budzą obawy:
- Mięso drobiowe: planowane kontyngenty bezcłowe wynoszą 180 tys. ton w szóstym roku obowiązywania umowy.
- Mięso wołowe: preferencyjne kontyngenty na poziomie 99 tys. ton, ze stawką celną obniżoną do 7,5%.
- Mleko w proszku i sery: stopniowa redukcja ceł do całkowitego ich zniesienia w ciągu 11 lat od wejścia umowy w życie.
- Cukier trzcinowy: bezcłowy kontyngent 10 tys. ton dla Paragwaju oraz zniesienie ceł na 180 tys. ton dla Brazylii.
MRiRW obawia się, że zwiększenie importu tanich produktów z Mercosur może wpłynąć na ograniczenie konkurencyjności polskich producentów. W szczególności, sektor mięsa drobiowego i wołowego, który jest kluczowy dla polskiej gospodarki rolnej, może zostać wyparty z rynków unijnych przez tańsze produkty z Ameryki Południowej.
Brak dostatecznych mechanizmów ochronnych
Ministerstwo zwraca uwagę na niewystarczające zapisy dotyczące ochrony rynku UE przed nadmiernym importem:
- Mechanizmy czasowego wycofywania preferencji w przypadku szkód rynkowych są trudne do uruchomienia.
- Standardy zrównoważonego rozwoju i bezpieczeństwa żywności nie są w pełni uwzględnione jako warunek preferencji handlowych, co było jednym z głównych postulatów Polski.
Wpływ na środowisko i Zielony Ład
MRiRW wskazuje, że import z krajów Mercosur nie zawsze spełnia unijne standardy związane z ochroną środowiska i dobrostanem zwierząt. Przykładowo, jedynie w przypadku importu jaj przewidziano wymóg przestrzegania standardów dobrostanu zwierząt.
Potencjalne korzyści dla polskiej gospodarki
Pomimo licznych zastrzeżeń, ministerstwo dostrzega pewne szanse wynikające z umowy:
- Możliwość zwiększenia eksportu przetworzonych produktów rolnych, takich jak sery czy produkty mleczarskie.
- Ułatwienia w dostępie do rynków Mercosur dla wybranych produktów, takich jak preparaty mleczne czy czosnek.
- Korzyści dla sektorów przemysłowego i usługowego, które są kluczowe dla całej gospodarki UE.
Stanowisko MRiRW: konieczność dalszych negocjacji
Ministerstwo jednoznacznie ocenia, że obecny kształt umowy nie gwarantuje odpowiedniej ochrony interesów polskiego sektora rolnego. MRiRW będzie kontynuować współpracę z innymi państwami członkowskimi UE, aby wypracować bardziej korzystne rozwiązania.
Czesław Siekierski podkreślił, że kluczowe jest uzależnienie preferencji handlowych od przestrzegania unijnych standardów w zakresie zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska. Ministerstwo oczekuje również bardziej efektywnych mechanizmów ochronnych, które zapobiegną szkodliwemu wpływowi nadmiernego importu na unijny rynek rolny.
Podsumowanie
Projektowana umowa UE-Mercosur wzbudza liczne kontrowersje, szczególnie w sektorze rolnym. MRiRW wyraża swoje obawy związane z ryzykiem wypierania polskich produktów przez tańszy import z krajów Mercosur. Jednocześnie podkreśla konieczność wypracowania kompromisu, który zapewni równowagę między interesami rolnictwa a korzyściami dla innych sektorów gospodarki.
Więcej szczegółowych informacji znajduje się na stronie internetowej resortu rolnictwa.
Zobacz także: Stabilny wzrost cen produktów mleczarskich w UE przy spadku produkcji masła i odtłuszczonego mleka w proszku
